1) Τι προμηνύουν οι εξελίξεις στον τύπο…
Κανείς δεν αμφιβάλλει πως μια από τις μεγαλύτερες "φούσκες" της ελληνικής οικονομίας στις τελευταίες δεκαετίες ήταν αυτή του τύπου. Η Ελλάδα είχε καταφέρει να έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν αριθμό μέσων ενημέρωσης σε όλους τους τομείς, τον αθλητισμό, την οικονομία και την πολιτική.
Το βασικό πρόβλημα απ’ όπου ξεκινάει η παθογένεια του ελληνικού τύπου είναι το μικρό μέγεθος. Ήτοι, το μικρό μέγεθος της οικονομίας και κατά συνέπεια της αγοράς.
Μια αγορά 50 εκατ. αναγνωστών και καταναλωτών διαφημιστικών προϊόντων μπορεί να συντηρήσει με καλύτερους όρους ποιότητας και αδέσμευτης ενημέρωσης τον τύπο της σε σχέση με μια αγορά 10 εκατ. ή μια αγορά 1 εκατ. Οι λόγοι είναι προφανείς.
Σε μια κρατικοδίαιτη οικονομία μοιραία η επιδίωξη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών δεν είναι να παράγουν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες αλλά να εξασφαλίσουν την ανάλογη επιρροή στις ρυθμιστικές αρχές που παίρνουν αποφάσεις. Μοιραία, ο τύπος για να αποσπάσει μερίδιο από την προμήθεια αναλάμβανε να ασκήσει τις κατάλληλες πιέσεις.
Όλες οι κυβερνήσεις ορθά μίλησαν και μιλούν για διαπλοκή αλλά και όλες όταν ασκούσαν εξουσία επεδίωξαν όχι να απεγκλωβίσουν τον τύπο αλλά να τον εγκλωβίσουν στην επιδίωξη των δικών τους συμφερόντων. Κρατική διαφήμιση και τραπεζικός δανεισμός από ένα τραπεζικό σύστημα που βρισκόταν σε εξάρτηση από το κράτος, συν ένα κρατικοδίαιτο επιχειρηματικό τοπίο δημιουργούσαν αυτό που ονομάζουμε διαπλοκή.
Η διαπλοκή στις κρατικοδίαιτες οικονομίες μοιάζει με τη μοιχεία στις πουριτανικές κοινωνίες αλλά και την κερδοσκοπία στις... σοσιαλίζουσες. Όλοι τις κατηγορούν δημοσίως αλλά τις επιδιώκουν ιδιωτικώς.
"THE YELLOW JOURNAL" BERLIN: "ΡΟΜΠΑ ΞΕΚΟΥΜΠΩΤΗ"!!!...
Δεν υπάρχει απόλυτη ανεξαρτησία στον τύπο. Όσο υπάρχουν διαφορετικά συμφέροντα θα επιδιώκουν να ασκήσουν επιρροή. Η εμπειρία δείχνει πως στις ανοιχτές κοινωνίες όπου λειτουργεί ο ελεύθερος οικονομικός ανταγωνισμός υπάρχουν δείγματα μεγαλύτερης ανεξαρτησίας και εγκυρότητας στα μέσα ενημέρωσης. Τα πολλά ανταγωνιστικά οικονομικά συμφέροντα δημιουργούν καλύτερες προϋποθέσεις ανεξαρτησίας στην ενημέρωση από τις συνθήκες οικονομικών ολιγοπωλίων ή μονοπωλίων.
Οι ανακατατάξεις που θα δούμε τα επόμενα χρόνια στον τύπο ενδεχομένως να αποδειχτούν οι μεγαλύτερες στα 200 χρόνια της ύπαρξης του νεοελληνικού κράτους.
Η εκτίμηση αυτή ξεκινά από το γεγονός πως για πρώτη φορά στη νεοελληνική ιστορία ο τραπεζικός τομέας έχει ξεφύγει από ελληνικά χέρια. Μετά την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση οι τράπεζες έχουν περάσει στα χέρια ξένων μετόχων και του ESM. Το κράτος πουλάει όλες τις επιχειρήσεις τις διαφημίσεις των οποίων κατεύθυνε στο φιλικό τύπο ή έναντι φιλικών δημοσιευμάτων.
Μάταια, η νυν κυβέρνηση προσπάθησε να κρατήσει μια τράπεζα εκτός συστήματος δήθεν για την επιδίωξη με κεντρικό σχεδιασμό στοχευμένης ώθησης στην ανάπτυξη. Ο στόχος ήταν να διατηρήσει κάποια νήματα διαπλοκής με επιχειρηματικά συμφέροντα και τον τύπο. Μοιραία λόγω ανικανότητας κινδυνεύουν να βρεθούν όλοι μαζί κατηγορούμενοι...
Αν η χώρα καταφέρει να παραμείνει στο ευρώ οι τράπεζες και η οικονομία θα διεθνοποιηθούν και τα εγχώρια οικονομικά κέντρα θα χάσουν την επιρροή στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις.
Επί της ουσίας σ’ αυτό το ενδεχόμενο θα πρέπει να αναζητήσει κάποιος τις ρίζες του όποιου κόμματος της δραχμής. Σ’ αυτό και στο κέρδος που θα αποκομίσουν όσοι διαθέτουν σκληρό συνάλλαγμα στο εξωτερικό. Τα εγχώρια πολιτικά και επιχειρηματικά συμφέροντα θα χάσουν μέρος της επιρροής τους από τα διεθνή...
Οι διεθνείς εξελίξεις
Οι εγχώριες εξελίξεις στον τύπο που έχουν δρομολογηθεί μετά τη χρεοκοπία του 2010 συνιστούν από μόνες τους ένα κυκλώνα που θα αλλάξει τα δεδομένα τα επόμενα χρόνια.
Στον ελληνικό κυκλώνα θα πρέπει να προστεθεί κι άλλος ένας διεθνής που εδράζεται κυρίως στην τεχνολογική επανάσταση του διαδικτύου και των κοινωνικών δικτύων.
Κάθε πολίτης πλέον σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης εκτός από παθητικός καταναλωτής ειδήσεων έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει σαν μεταδότης, αξιολογητής, δημιουργός ειδήσεων, εκτιμήσεων και σκόπιμων παραποιήσεων.
Μια εντυπωσιακή διαπίστωση αυτής της εξέλιξης είναι πόσο πιο εύκολα διαδίδονται οι χαλκευμένες ειδήσεις από τις πραγματικές. Η διάδοση των ερμηνειών που βασίζονται σε θεωρίες συνωμοσίας καθώς είναι πιο απλοϊκές και εύπεπτες γίνονται ευκολότερα αποδεκτές. Η κριτική προσέγγιση των εξελίξεων καθώς διατηρεί πάντα στα στοιχεία της αμφιβολίας βρίσκει λιγότερη ανταπόκριση.
Πριν λίγες μέρες οι FT είχαν ένα δημοσίευμα για το πώς οι κάτοικοι μιας κωμόπολης στα γειτονικά Σκόπια κατάφεραν να παίξουν κάποιο ρόλο στις αμερικάνικες εκλογές και να κερδίσουν και χρήματα από αυτό.
Έχοντας διαγνώσει τη ζήτηση για συγκεκριμένες ερμηνείες και ειδήσεις από μερίδα του αμερικάνικου κοινού έκοβαν και έραβαν συγκεκριμένα άρθρα και πληροφορίες τα οποία ετύγχαναν μεγάλης αναγνωσιμότητας.
Η υψηλή αναγνωσιμότητα στο ίντερνετ εύκολα μεταφράζεται σε διαφημιστικά έσοδα.
Ο απόλυτος εκδημοκρατισμός της πληροφόρησης φαίνεται προς το παρόν πως δημιουργεί περισσότερα προβλήματα απ΄ όσα λύνει...
Η συνέχεια θα έχει ενδιαφέρον. Προς το παρόν ο μοναδικός τρόπος άμυνας κάποιου που θέλει να ξέρει τι του γίνεται είναι να ερευνά και να μην πιστεύει. Όπερ, αυτό που η στήλη υποστηρίζει από πολύ παλιά για τις χρηματιστηριακές αγορές. Η καλύτερη πληροφορία είναι η σωστή σκέψη...
Όπως και να ‘χει οι εξελίξεις τους επόμενους μήνες στον ελληνικό τύπο θα είναι ραγδαίες. Τιτανικοί θα βυθιστούν και νέες βαρκούλες θα αρμενίσουν και θα μεγαλώσουν...
Ενδεχομένως ο ελληνικός τύπος να αποδειχτεί ο προπομπός της δημιουργικής καταστροφής που θα βγάλει την ελληνική οικονομία από το αδιέξοδο της χρεοκοπίας...
2) Τύπος και ρητορική...
Ο Σωκράτης δεν είχε καλή γνώμη για τη ρητορική. Πίστευε πως κάθε επιστήμη έχει ένα σκοπό. Αποτέλεσμα της δραστηριότητας του γιατρού π.χ. είναι η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, του ξυλουργού το έπιπλο, του οικοδόμου η οικοδομή.
Κατ’ αυτήν την έννοια ποιος είναι ο σκοπός της ρητορικής ρωτάει κάπου στον ομώνυμο διάλογο τον Γοργία. Ο σκοπός της ρητορικής απάντησε αυτός, είναι π.χ. να πείσει τον ασθενή να πάρει το φάρμακο που συνιστά ο γιατρός. Μια σωστή ιατρική διάγνωση δεν έχει καμιά αξία αν ο ασθενής την αγνοήσει και αναζητήσει τη θεραπεία στα "ματζούνια"...
Σκοπός της ρητορικής κατά τον Γοργία είναι: "Τα σπουδαιότερα και τα ωραιότερα ανθρώπινα πράγματα" Τι λοιπόν λες ότι είναι τούτο;" τον ρωτάει ο Σωκράτης. "Η δυνατότητα να πείθεις με τα λόγια" απαντάει ο ρήτορας. Ο άλλος τρόπος πειθούς είναι η βία. Η ωμή επιβολή όμως έχει ημερομηνία λήξης. Η αποδοχή είναι το κλειδί για τη διάρκεια ενός συστήματος κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης. Για την αποδοχή όμως χρειάζεται πειθώ και για την πειθώ λέξεις... Ιδού η χρησιμότητα του τύπου που δουλειά του είναι να παράγει και αναπαράγει λέξεις. Παλιά ήταν οι ρήτορες σήμερα οι δημοσιογράφοι.
Η κοινωνική οργάνωση και ανάπτυξη στηρίζεται σε αυτή τη μαγική ικανότητα της πειθούς μέσω των λόγων.
Στον τύπο όπως και την οικονομία η εμπιστοσύνη είναι η βασική προϋπόθεση. Για να προκύψει η εμπιστοσύνη του αναγνώστη ακροατή δεν πρέπει αυτός να αισθάνεται πως τον κοροϊδεύουν αλλά ούτε να τον κοροϊδεύουν. Πάντα θα υπάρχουν αυτοί που επιζητούν να τους κοροϊδέψουν και αυτοί που επιζητούν κάποιες αλήθειες έστω και δύσκολες… Η διαφορά της δημοκρατίας από τη δικτατορία είναι πως ο καθένας είναι ελεύθερος να βρει αυτό που αναζητεί και να απολαύσει τους καρπούς ή να πληρώσει το κόστος της σωστής ή λάθος διάγνωσης της κατάστασης.
Πλάτωνος Γοργίας…
……………….
Σωκράτης
Γι’ αυτά απορώ και εγώ, Γοργία, και ρωτώ ήδη από καιρό ποια είναι, τέλος πάντων, η δύναμη της ρητορικής. Όταν μάλιστα τη σκέπτομαι, όπως την παριστάνεις εσύ, μου φαίνεται πως έχει υπερφυσικές διαστάσεις.
Γοργίας
Τι θα έλεγες, Σωκράτη, αν βέβαια τα γνώριζες όλα, ότι δηλαδή, για να μιλήσω με συντομία, έχει συγκεντρώσει υπό την εξουσία της όλες τις δυνάμεις.
Θα σου αναφέρω μια μεγάλη απόδειξη γι’ αυτό. Πολλές φορές, λοιπόν, μέχρι τώρα, όταν πήγα με τον αδερφό μου και άλλους γιατρούς σε σπίτι αρρώστου που δεν ήθελε να πιει φάρμακο ή να αφήσει το γιατρό να του κάνει εγχείρηση ή να τον καυτηριάσει, ενώ ο γιατρός δεν μπορούσε να τον πείσει, εγώ τον έπεισα, χρησιμοποιώντας όχι κάποια άλλη τέχνη παρά τη ρητορική.
Υποστηρίζω λοιπόν ότι, αν ένας ρήτορας και ένας γιατρός έρχονταν σε οποιαδήποτε πόλη και αν χρειαζόταν να διαγωνιστούν στην εκκλησία του δήμου ή σε κάποια άλλη συγκέντρωση σχετικά με το ποιος από τους δύο πρέπει να εκλεγεί γιατρός, θα έχανε ο γιατρός και θα εκλεγόταν ο ικανός στο λόγο, αν βέβαια ήθελε.
Και αν διαγωνιζόταν με οποιονδήποτε άλλον τεχνίτη, ο ρήτορας θα έπειθε περισσότερο να τον εκλέξουν, παρά οποιοσδήποτε άλλος· διότι δεν υπάρχει τίποτα για το οποίο να μην μπορεί να μιλήσει πειστικότερα ο ρήτορας απ’ οποιονδήποτε άλλον από το πλήθος των τεχνιτών. Τόση λοιπόν και τέτοια είναι η δύναμη της τέχνης αυτής* πρέπει, ωστόσο, Σωκράτη, να χρησιμοποιεί κάποιος τη ρητορική όπως οποιοδήποτε άλλο αγώνισμα….
Πηγή: Γοργίας ή Περί ρητορικής Ανατρεπτικός
Αγαπητοί φίλοι Καλά Χριστούγεννα και καλή Πρωτοχρονιά.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου